حریم شخصی در دنیای وب
حریم شخصی تنها آنجا مطرح نمی شود که شخصی بدون اجازه و رضایت شما وارد خانه یا اتاقتان بشود. یا اینکه دور از چشم شما به گوشی تلفن همراهتان نگاهی بیاندازد. حریم شخصی جنبه های زیادی دارد که در این نوشته می خواهیم به موردی از آن اشاره کنیم که گاهی کمتر به چشم می آید، درحالی که بسیار حائز اهمیت است. داده هایی که ما در دنیای وب منتشر می کنیم.
همه ما روزانه داده های زیادی را در دنیای وب منتشر می کنیم، مانند رد پایی که هنگام عبور از یک مسیر از خود برجای می گذاریم. شاید تابحال به این موضوع به‌صورت جدی نگاه نکرده باشیم. اما واقعیت آن است که امروزه هنگام استفاده از هر برنامه، سایت یا سرویس؛ مقداری داده توسط آنها از ما گردآوری می شود. مثلاً هنگام مراجعه به یک وبسایت آدرس IP، مرورگر مورد استفاده، سیستم عامل دستگاه، اندازه تصویر نمایشگر و... توسط آن سایت دریافت می شود. یا هنگام استفاده از نقشه گوشی تلفن همراهتان، مسیر هایی که شما درآن تردد داشته اید، نقاطی که بیشترین مراجعه به آن را داشته اید و... ذخیره و جمع آوری می شود. این رویکرد را به تمام برنامه ها، خدمات و امکاناتی که بصورت روزمره از آنها استفاده می کنید تعمیم دهید تا متوجه شوید روزانه درحال انتشار چه حجم عظیمی از داده های خود هستید! پیامک، پیام‌رسان ها، شبکه های اجتماعی و... حتی صفحه‌کلید گوشی تلفن همراه شما امکان جمع‌آوری داده را دارد و می تواند هرچه که شما تایپ می کنید را ذخیره و به سازنده آن ارسال کند!
ترسناک است نه؟ موضوع زمانی ترسناک تر می شود که ارائه دهنده بسیاری از این برنامه ها و خدمات یک شرکت باشد!
ممکن است برخی از این داده ها جهت نمایش بهتر محتوا مورد استفاده قرار گیرند، ولی بیشتر این داده ها همه در پروفایلی در سرور های آن شرکت جمع آوری شده و پس از تجمیع میزان مناسبی از داده ها، با استفاده از تکنیک های یادگیری ماشین برای شناسایی شما مورد استفاده قرار می‌گیرند و از آن پس از روی رفتارتان در دنیای وب به راحتی شناسایی می شوید. مانند کاری که شرکت گوگل انجام داده و کاربران کشورهای تحریم شده را حتی درصورت استفاده از VPN نیز شناسایی ودسترسی آنها را مسدود می کند.
حال چه باید کرد؟
مهم ترین گام برای محافظت از حریم خصوص در دنیای کامپیوتر و نرم افزار، عدم استفاده از برنامه، خدمات و محصولات انحصاری و متمرکز است. تمرکز باعث انباشت داده های فراوانی از جامعه کاربری در دست شرکت های بزرگ مانند گوگل، مایکروسافت و فیسبوک می شود. اگر گمان می کنید این شرکت های بزرگ خدمات خود را از سر خیرخواهی بصورت رایگان در اختیار شما قرار داده اند و در ازای این خدمات هزینه ای از شما نمی گیرند، سخت در اشتباه هستید. دیدگاه معروفی در این رابطه وجود دارد که می گوید در چنین شرایطی کالایی که درحال فروش است شما و داده هایتان هستید! بله شما درحال پرداخت هزینه ها با داده هایتان هستید.
اغلب مردم درقبال این واقعه این توجیه را می آورند:
اگر بد بود، همه‌ی مردم از آن استفاده نمی‌کردند.
به باور خودم، اینکه بگوییم چون عده زیادی یک کاری را انجام می دهند پس آن کار درست است، رویکردی کاملاً نادرست است! دلیلش هم مشخص است. درصد زیادی از آن عده مورد نظر افرادی نا آگاه هستند که یا به تقلید از جمع آن کار را انجام می دهند، یا با یک دیدگاه و باور اشتباه. درواقع دیدگاه یک جمع به مراتب کوچک‌تر اما آگاه‌تر به موضوع، به نظر آن اکثریت نا آگاه ارجهیت دارد.
شرکت بزرگی مانند #گوگل، #مایکروسافت و فیسبوک نمی آید بخاطر داده های ما خودش را خراب کند!!!!
این درحالی است که بخش عظیمی از درآمد گوگل و فیسبوک از راه تبلیغات، به خصوص تبلیغات هدفمند است. تبلیغات هدفمند یعنی با استفاده از داده های جمع‌آوری شده از شما، به علاقه و سلیقه شما پی می‌برند و تبلیغ هایی را به شما نشان می دهند که احتمال خرید آن کالا یا سرویس توسط شما بالا باشد. نکته مهمی که همواره باید درنظر داشته باشید این است که:
شرکت های بزرگ خدمات گسترده ای را ارایه می دهند. خدماتی که هزینه نگهداری و بروز رسانی آنها سرسام آور است. آیا آن شرکت ها واقعاً این همه هزینه را متحمل می شوند تا خدمات رایگان به شما بدهند؟ خیر! چنین چیزی در فیلم های علمی تخیلی هم وجود ندارد. چه رسد به دنیای واقعی! درواقع کالایی که در این میان درحال فروش است، خدمات آنها نیست، بلکه شما و داده هایتان هستید! داده هایی که برای شرکت های بزرگ مانند یک چاه عظیم نفتی ارزشمند است.
تنها توجیه قابل درک در استفاده از بعضی از این خدمات، وابستگی کسب و کار های کوچک و خود اشتغالی ها به رسانه ها و شبکه های اجتماعی پرمخاطب مانند #اینستاگرام است. اما آن هم راهکار مناسب خود را دارد. استفاده صحیح از ابزار مناسب و فرهنگ سازی در راستای استفاده از خدمات خود میزبان و نامتمرکز است که همت بالای جامعه نرم افزار آزاد را می طلبد.